Domus Aurea

Gouden Huis van Nero

Roma | Lazio | Italia

Een nieuwe villa voor Nero

Keizer Nero liet na de rampzalige stadsbrand van het jaar 64 (waarvan het volk vertelde dat hij die zelf had aangestoken) een nieuwe villa bouwen; want ook zijn in aanbouw zijnde Domus Transitoria op de Palatijn was door de brand verwoest.
Op een uitgestrekt terrein van misschien wel zo'n 250 hectare tussen de heuvels Palatijn, Esquilijn en Celio, liet hij een complex aanleggen met tuinen, bossen, weiden, gebouwen, zuilengalerijen, baden (zwavelhoudend of met zeewater), paviljoens, vijvers, fonteinen en zelfs een kunstmatig meer. Volgens Tacitus bemoeide Nero zich met elk detail van de bouw en stuurde hij de architecten Celer en Severus persoonlijk aan. De vertrekken in de gebouwen waren versierd met stucwerk en fresco's van - onder anderen - de schilder Fabullus (de enige schilder uit de oudheid van wie we weten wat hij heeft gemaakt). Wanden waren bekleed met natuursteen en gewelven met halfedelstenen, goud en ivoor.
Talloze Griekse beelden versierden de tuinen en gebouwen. Nero gaf ook opdracht voor een kolossaal bronzen beeld (35 meter hoog!) van zichzelf in de gedaante van Apollo: de Colossus Neronis.

Na Nero's dood

Kort na Nero's zelfmoord in 68 begon keizer Vespasianus delen van de gebouwen en het terrein een nieuwe bestemming te geven om het zo weer toegankelijk te maken voor het volk en tegelijkertijd de herinnering aan Nero uit te wissen. Zo kwam op de plaats van het meer een reusachtig amfitheater: het Colosseum, dat (later) zo werd genoemd omdat vlakbij de bovengenoemde Colossus Neronis stond .
Vespasianus' opvolger Titus liet in 79 op de Oppius een badhuis bouwen, de Thermen van Titus.
Nadat er in 104 opnieuw brand was geweest, werden de resterende gebouwen van de villa gedeeltelijk volgestort en het terrein geëgaliseerd en als fundament gebruikt voor een ander badhuis: de Thermen van Trajanus. Bruikbare vertrekken van de oude villa, die nu onder de grond kwamen te liggen, kregen een nieuwe functie als kelder- of dienstruimte. Uiteindelijk raakte ook dat thermencomplex in verval en werden de restanten van het Gouden Huis onder de grond bedolven. In het gedeelte van de villa dat onder de thermen van Trajanus bewaard is gebleven is geen keuken of latrine aangetroffen. Het was waarschijnlijk niet bestemd om in te wonen maar werd uitsluitend gebruikt voor ontvangsten en feesten.

De herontdekking

Toen een jongen aan het einde van de 15e eeuw op de helling van de heuvel Oppius in een gat viel, vond hij daar een merkwaardige 'grot' die geheel beschilderd was. Kunstenaars als Giovanni da Udine, Giulio Romano, Pinturicchio en Rafael lieten zich in de 'grotten' afzakken om de kunstwerken te bestuderen. Nooit eerder had men zoveel origineel stucwerk en zoveel originele schilderkunst uit de oudheid gevonden en de vondst leidde dan ook tot veel geestdrift. De stijl van het stucwerk en de schilderingen werd overgenomen in de schilderkunst en beeldhouwkunst van de renaissance. De onderaardse ruimtes noemde men 'grotte' en de versieringen 'grottesche'. Daar komt ons woord 'grotesk' vandaan.
Ook de beroemde Laocoöngroep werd hier gevoden.

In de ruimtes hebben tal van toeristen 'graffiti' achtergelaten, onder wie Markies de Sade, Giacomo Casanova, Filippino Lippi, Domenico Ghirlandaio en Maarten van Heemskerck.