Pantheon

Pantheon

Roma | Lazio | Italia

Eén van de mooiste monumenten van het antieke Rome is ons tamelijk ongeschonden nagelaten. De oorspronkelijke tempel werd gebouwd tussen 27 en 25 v.C. in opdracht van Agrippa, schoonzoon en generaal van Augustus en gewijd aan alle goden (Grieks: "pan" = elke, "theos" = god). Het was een tempel met een traditionele rechthoekige vorm.

Op het fries, boven de zuilen van de voorhal, staat de tekst:

M · AGRIPPA · L · F · COS · TERTIUM · FECIT

Dit betekent: 'Marcus Agrippa, zoon van Lucius, voor de derde maal consul, heeft dit gebouwd'. Dat is merkwaardig want tussen 118 en 125 n.C. werd de tempel van Agrippa, die in de tussentijd ook al eens was gerestaureerd, in opdracht van keizer Hadrianus afgebroken en vervangen door de huidige. Het was Hadrianus die deze tekst, die dus eigenlijk niet klopt, liet aanbrengen ter ere van de oorspronkelijke stichter.

Zeer origineel is de combinatie van een traditioneel tempelfront met een ronde cella die wordt overspannen door een koepel in de vorm van een halve bol.

Achterin de voorhal waren twee nissen waarin de beelden van Agrippa en Augustus stonden. Het plafond van de voorhal was versierd met bronzen cassettes die in 1625 door paus Urbanus VIII Barberini werden omgesmolten voor de baldakijn in de Sint-Pieter en kanonnen voor de Engelenburcht (wat de beroemde Pasquinade opleverde: "Wat de barbaren niet deden niet deden, hebben de Barberini gedaan".)

De muren van de rotonde zijn 6,20 m dik en 30 m hoog en opgebouwd uit drie lagen van naar boven toe steeds lichter materiaal. Daarop rust de koepel met een diameter van 43,30 m. Ook deze koepel was bekleed met brons dat echter al in de zevende eeuw is weggehaald. De koepel heeft in het midden een ronde opening (de oculus) met een diameter van negen meter. De totale hoogte van de koepel is exact gelijk aan de diameter.

Ook de decoratie van de wanden is opgebouwd uit drie lagen. De onderste laag heeft een absis tegenover de ingang, zes exedra's en acht aedicula-nissen waarin beelden van goden stonden. De hogere delen zijn veranderd in de 18e eeuw maar een kleine strook boven de eerste exedra rechts van de absis is in de originele staat teruggebracht. De vloer is van dezelfde steensoorten gemaakt als de rest van de decoraties (graniet, porfier, marmer).

Het Pantheon is zo goed bewaard gebleven omdat het gebouw in de 7e eeuw in gebruik genomen is als kerk (Santa Maria ad Martyres). In deze kerk zijn onder meer de graven van de schilder Rafaël, Koning Victor Emanuel II, koning Umberto I en koningin Margherita.