Teatro Olimpico

Teatro Olimpico (Olympisch Theater)

Vicenza | Veneto | Italia

Accademia Olimpica

In 1555 werd in Vicenza door 21 mannen, onder wie Andrea Palladio, het humanistische gezelschap de Accademia Olimpica opgericht. Het doel van deze club was de studie van alle wetenschappen met in het bijzonder de wiskunde. Ze kozen Hercules als 'beschermgod' omdat Hercules de onsterfelijkheid verkregen had door het uitvoeren van twaalf bovenmenselijke werken. Precies zo moesten de leden van de academie door kracht en opoffering de kennis vergaren die zou leiden tot eer en onsterfelijke roem. Bovendien waren de Olympische Spelen ingesteld ter ere van Hercules. Het motto van de academie was een zinsnede uit de Aeneis van Vergilius "HOC OPUS HIC LABOR EST", wat zoiets betekent als: 'dit is het probleem, dit is het karwei'.

Theater

Behalve een grote belangstelling voor wiskunde en natuurwetenschappen hadden de leden van de academie van het begin af aan ook belangstelling voor theater. De stukken werden aanvankelijk rond carnaval opgevoerd in een geïmproviseerd houten theater dat Palladio had laten bouwen in de gotisch basilica midden in de stad.

Het idee om een permanent klassiek theater te bouwen als belichaming van de droom van klassieke renovatio dateert uit 1580. Natuurlijk vroegen de leden van de academie aan hun medelid Palladio (die toen al 72 was) om de plannen te maken.

Palladio was bij het ontwerp flink beperkt omdat het theater een plekje moest krijgen in een bestaand gebouw, het Castello di San Pietro, dat tot dan toe dienst deed als gevangenis. Hij baseerde zich op klassieke theaters die hij in het verleden had bestudeerd en op de theorieën van de Romeinse theoreticus Vitruvius maar moest dus wel wat concessies doen.

In plaats van de cirkel als grondvorm - die Vitruvius voorschreef - moest Palladio een ellips gebruiken als basis. Ook werd de helling van de cavea steiler dan gebruikelijk.

Palladio stierf op 19 augustus 1580, minder dan een half jaar na aanvang van het project en heeft zijn ontwerp dus nooit voltooid gezien.

Proscenium

Het illusionistische decor achter het proscenium (scaenae fons) voor het openingsstuk, 'Oedipus Rex' van Sophocles, is ontworpen door een architect uit Vicenza van de volgende generatie: Vincenzo Scamozzi. Het toont de 'zeven wegen van Thebe, de locatie van de tragedie. Thebe heeft echter meer weg van Vicenza in de renaissance met huizenblokken en elegante paleizen. De lange straten worden kleiner naar achteren toe en zijn in werkelijkheid slechts twaalf meter diep.

De beelden stellen leden van de academie voor. Aanvankelijk was het de bedoeling dat er beelden van jonge vrouwen en mannen werden geplaatst met alleen de namen van de academici daaronder maar uiteindelijk wilde men toch gelijkende portretten. Enkele vrouwen die al waren geplaatst moesten toen worden omgevormd tot mannen - wat de vrouwelijk trekken van sommige mannen verklaart.

Het merkwaardige feit dat het decor van het openingsspektakel er nog altijd staat hebben we te danken aan de Jezuïeten, die kort na het concilie van Trente (1545-1563) uitvoering begonnen te geven aan de Katholieke Reformatie (contrareformatie) en frivole uitspattingen als theater verboden. Het gebouw werd vervolgens alleen nog maar gebruikt voor representatieve doeleinden.

Vestibule en het odium

Aan de noordkant van het theater liggen de vestibule en het odium, ruimtes die door de Accademia werden gebruikt voor allerhande bijeenkomsten zoals ontvangsten en amusement.

De bovenrand van de vestibule toont, in monochrome panelen, met de wijzers van de klok mee, de uitvoeringen van de theaterstukken amor costante en sofonisba (gespeeld in het tijdelijke theater in de basilica) en de openingsvoorstelling Oedipus Rex; dan volgen het embleem van de Accademia met het (verkorte) motto HOC OPUS, en het bezoek van de Japanse diplomaten aan het theater.

De okerkleurige fresco's in het odium zijn uit 1647-48 en stellen Olympische goden voor met daarboven allegorische portretten van de maanden en tekens van de dierenriem, afgewisseld door herinneringsopschriften.